Καμιά άλλη έκφραση της γάτας δεν έχει τόσο μεγάλη επίδραση πάνω μας όσο το γνωστό σε όλους μας γουργούρισμα. Εκείνος ο γλυκός ήχος που βγάζουν αυτά τα μοναδικά πλάσματα σε διάφορες στιγμές της ζωής τους.
Και ενώ οι περισσότεροι πιστεύουν ότι ο συγκεκριμένος ήχος δηλώνει χαρά και ικανοποίηση, εντούτοις τα πράγματα είναι διαφορετικά. Ή για να το πούμε καλύτερα, δεν είναι μόνο έτσι.
από τη Μυρτώ Τζώρτζου, myrto1@hotmail.com
Πώς οι γάτες γουργουρίζουν
Όσα και να λέγονται, αυτό που είναι αλήθεια είναι ότι οι ειδικοί δεν έχουν ακόμα βρει το μηχανισμό που δημιουργεί αυτόν τον ήχο, έναν ήχο που βγαίνει κατά την εισπνοή και εκπνοή του ζώου. Πώς όμως δημιουργείται αυτός ο ήχος; Ο εγκέφαλος της γάτας στέλνει ένα σήμα στο λάρυγγά της (ή τις φωνητικές χορδές) και τους διαφραγματικούς μυς. Αυτοί στη συνέχεια συσπώνται, περιορίζοντας τη ροή του αέρα, προτού χαλαρώσουν και πάλι και επιτρέψουν στον αέρα να περάσει ξανά.
Οι συσπάσεις γίνονται κάθε 25 έως 150 ταλαντώσεις ανά δευτερόλεπτο και προκαλούν ένα σύντομο διαχωρισμό των φωνητικών χορδών, ο οποίος δημιουργεί το «γουργούρισμα» τόσο κατά τη διάρκεια της εισπνοής όσο και της εκπνοής. Κάθε γάτα έχει ένα δικό της σταθερό μοτίβο. Αν βρεθείτε ποτέ ανάμεσα σε πολλές γάτες, θα παρατηρήσετε ότι κάθε μία έχει διαφορετικό γουργούρισμα. Αυτά διαφέρουν τόσο στον ήχο όσο και στην ένταση και τεχνικά θεωρούνται ως “τρέμουλο στους μυς”.
Επικοινωνία μαμάς και μωρών
Το γουργούρισμα είναι ο τρόπος επικοινωνίας της μαμάς γάτας με τα μωρά της. Η γάτα βγάζει αυτόν τον ήχο για να δείξει στα νεογέννητα παιδιά της, που είναι χωρίς όραση και χωρίς ακοή, πού βρίσκεται. Τα δε γατάκια αρχίζουν να γουργουρίζουν ως απάντηση μόλις γίνονται δυο ημερών.
Θα ακούσετε επίσης τα μικρά γατάκια να γουργουρίζουν όταν βυζαίνουν τη μητέρα τους. Ταυτόχρονα θα δείτε να τη “ζυμώνουν” με τα μπροστινά τους πόδια. Τη χαρακτηριστική αυτή κίνηση μαζί με αυτόν τον ήχο του γουργουρητού θα τα κάνουν και όταν μεγαλώσουν σε διάφορες περιστάσεις και χωρίς να βυζαίνουν. Είναι σίγουρο ότι θα το έχετε δει αυτό, το να ανεβαίνει η γατούλα σας στην αγκαλιά σας, να γουργουρίζει και κάνει τη χαρακτηριστική κίνηση με τα μπροστινά της ποδαράκια. Πιθανόν να σας βλέπει σαν μαμά της.
Το χαμόγελο της γάτας
Οι άνθρωποι συνήθως θεωρούμε το γουργούρισμα αυτό σαν μια έκφραση τρυφερότητας και στοργής. Κάτι σαν επικοινωνιακό εργαλείο. Έτσι είναι. Η αλήθεια είναι ότι οι γάτες και τα γατάκια σπάνια κάνουν αυτόν τον ήχο όταν είναι μόνα τους. Το γουργούρισμα έχει αποδέκτη, αν θα μπορούσαμε να το πούμε έτσι. Που αυτός είναι είτε ο άνθρωπος είτε μια άλλη γάτα. Για αυτό και δεν το κάνουν όταν είναι μόνες τους. Το κάνουν όταν θέλουν να επικοινωνήσουν. Οι ειδικοί αποκαλούν το γουργούρισμα αυτό ως το χαμόγελο της γάτας.
Ας σκεφτούμε το δικό μας χαμόγελο. Οι άνθρωποι δεν χαμογελούν μόνο όταν είναι ευτυχισμένοι. Χαμογελούν και για άλλους λόγους, όπως όταν έχουν νεύρα, φόβο, άγχος. Έτσι όπως το δικό μας χαμόγελο δεν σημαίνει πάντα χαρά, το ίδιο συμβαίνει συχνά και με το γουργουρητό των γάτων. Γουργουρίζουν ακόμα και όταν πονάνε ή και όταν φοβούνται. Γουργουρίζουν όταν είναι πολύ άρρωστες και πρόκειται να πεθάνουν.
Από την άλλη πολλοί εκπαιδευτές και ειδικοί στη συμπεριφορά των γάτων αναφέρουν επιπλέον ότι οι γάτες γουργουρίζουν για να δείξουν στους ανθρώπους αλλά και στις άλλες γάτες ότι είναι φιλικές και δεν πρέπει να τις φοβούνται.
Ένα επίσης ενδιαφέρον είναι ότι δεν γουργουρίζουν όλες οι γάτες με την ίδια συχνότητα. Άλλες γουργουρίζουν συνέχεια και άλλες σπάνια. Αυτό όμως δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι δυστυχισμένες. Μπορεί απλά να μη νιώθουν την ανάγκη να το κάνουν. Επίσης μπορεί να μη νιώθουν οικείο το περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται ή σε αυτό που θα βρεθούν. Μπορεί όμως να συμβαίνει και το ακριβώς το αντίθετο. Μια γάτα, ας πούμε, που νιώθει άνετη και αρχηγός σε ένα περιβάλλον μπορεί να μη γουργουρίζει και πολύ σε αντίθεση με άλλες που έχουν την ανάγκη να δηλώσουν την παρουσία τους, που είναι ανασφαλείς.
Το “άλλο” γουργουρητό
Μόνο οι μικρές γάτες έχουν την ικανότητα να γουργουρίσουν. Οι μεγάλες, όπως είναι τα λιοντάρια, βγάζουν έναν άλλο ήχο, τον βρυχηθμό ενώ οι τίγρεις έχουν ένα είδος σιωπηλού γουργουρίσματος, ήχος που δεν ακούγεται και που κάνουν ταυτόχρονα με το δικό τους το βρυχηθμό. Αυτός ο μυστηριώδης ήχος έχει την ικανότητα να παραλύει το θύμα τους.
Επιστρέφοντας στο γουργουρητό της γάτας, αξίζει να αναφέρουμε ένα άλλο γουργουρητό που έχουν οι γάτες, διαφορετικό από το συνηθισμένο και που μοιάζει με κλάμα μωρού. Την ύπαρξη αυτού του γουργουρητού αναφέρει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Σάσεξ της Μεγάλης Βρετανίας, Karen McComb, μετά από έρευνα που διεξήγαγε με την ομάδα της, της οποίας τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα “Current Biology”. Αυτό το ιδιαίτερο γουργούρισμα, σύμφωνα με τη McComb, γίνεται, για παράδειγμα, όταν οι γάτες προσπαθούν να μας ξυπνήσουν από τον ύπνο και να μας σηκώσουν από το κρεβάτι για να τους βάλουμε να φάνε. Είναι με άλλα λόγια ένας μοχλός πίεσης ή για να το πούμε πιο απλά, το κάνουν γιατί μας έχουν πάρει τον αέρα (ξέροντας ότι θα μας καταφέρουν).